Dự báo quý 3/2023 tiếp tục là một quý đầy thách thức với các doanh nghiệp sản xuất thép Việt Nam khi nhu cầu thị trường chững lại do mùa mưa và giá bán giảm sẽ ảnh hưởng đến biên lợi nhuận mặc dù chi phí đầu vào ổn định.

Lợi nhuận ngành thép đi ngang trong quý 2/2023

Tăng trưởng doanh thu trong quý 2/2023 và 6 tháng đầu năm 2023 của một số doanh nghiệp ngành thép niêm yết tiêu biểu trên thị trường chứng khoán Việt Nam. (Nguồn: KIS Vietnam, Fiinpro)

Dữ liệu của KIS Vietnam Securities (KIS Vietnam) cho thấy, tốc độ tăng trưởng doanh thu trong quý 2/2023 của 24 công ty ngành thép niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã giảm 27,7% so với quý 2/2022.

Đặc biệt, cả 9 công ty hàng đầu trong ngành thép đều có mức tăng trưởng âm. Trong đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoà Phát (mã cổ phiếu HPG) có mức tăng trưởng doanh thu âm 21,1% trong quý 2/2023 (so với quý 2/2022). Tăng trưởng doanh thu của Công ty Cổ phần Thép Nam Kim (mã cổ phiếu NKG) ở mức -23,5%; trong khi đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoa Sen (mã cổ phiếu HSG) ghi nhận mức giảm lên tới 29% trong quý 2/2023.

Tính đến cuối tháng 6/2023, các doanh nghiệp ngành thép đã hoàn thành từ 25% - 62% mục tiêu doanh thu cả năm nay.

Điểm sáng là quy mô doanh thu trong quý 2/2023 gần như đi ngang so với quý 1/2023 trong bối cảnh doanh thu xuất khẩu tốt hơn đã bù đắp sự suy yếu trên thị trường nội địa. Cụ thể, tổng sản lượng tiêu thụ thép trong quý 2/2023 chỉ đạt 6 triệu tấn, giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, tổng khối lượng xuất khẩu là 2,1 triệu tấn, tăng 25,1% so với quý 2/2022 và tăng hơn 34% so với quý 1/2023. Đặc biệt, khối lượng xuất khẩu thép cuộn cán nóng (HRC) lên đến 1,1 triệu tấn, tăng 128% so với quý 2/2022 và tăng 54% so với quý 1/2023.

Tăng trưởng lợi nhuận ròng của phần lớn các doanh nghiệp ngành thép trong quý 2/2023 và 6 tháng đầu năm nay đều ở mức âm. (Nguồn: KIS Vietnam, Fiinpro)

Đối với lợi nhuận ròng, lợi nhuận ròng của toàn ngành thép gần như đi ngang trong quý 2/2023. Gần một nửa trong số 24 doanh nghiệp thép vẫn báo lỗ trong quý vừa rồi. Trong số 9 doanh nghiệp thép có doanh thu cao nhất, Thép Nam Kim báo lãi hơn 125 tỷ đồng sau khi thua lỗ 3 quý liên tiếp trước đó; trong khi đó, Tập đoàn Hoa Sen chỉ ghi nhận lãi hơn 14 tỷ đồng. Lãi ròng của Tập đoàn Hoà Phát đạt 1.447 tỷ đồng, giảm 64% so với quý 2/2022, nhưng lại tăng gấp 3,7 lần so với quý 1/2023.

Theo đó, tổng lợi nhuận sau thuế của công ty mẹ của 24 doanh nghiệp ngành thép niêm yết trong quý 2/2023 đã giảm tới 89,2% so với cùng kỳ năm trước, nhưng tăng 7% so với quý 1/2023.

Tín hiệu tích cực là biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp đã được cải thiện, từ mức 5,5% trong quý 2/2022 lên mức 7,4% trong quý 2/2023 khi mà áp lực chi phí hàng tồn kho đã không còn. Hiện các công ty đã hoàn thành khoảng 0-79% kế hoạch lợi nhuận ròng năm nay.

Nhu cầu tiêu thụ thép trong quý 3/2023 tiếp tục chững lại

KIS Vietnam nhận định nhu cầu trên thị trường thép trong nước sẽ tiếp tục ở mức yếu trong quý 3/2023 do ảnh hưởng của mùa mưa. Tuy nhiên, hiện tượng El Nino có thể làm tăng số ngày khô trong quý 3 này, điều này sẽ tác động tích cực phần nao đến sản lượng tiêu thụ thép.

Giá bán thép trên thị trường nội địa Việt Nam đã sụt giảm rõ rệt kể từ tháng 4/2023. (Nguồn: KIS Vietnam, FiinPro)

KIS Vietnam hiện dự báo tổng sản lượng tiêu thụ thép cả nước trong quý 3/2023 sẽ là 5,8 triệu tấn, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng giảm 9% so với mức tiêu thụ 6 triệu tấn của quý 2/2023. Đồng thời, hãng chứng khoán này đánh giá kênh xuất khẩu dự kiến sẽ tiếp tục là “điểm tựa” cho các doanh nghiệp, hỗ trợ tổng doanh số bán hàng của các doanh nghiệp ngành thép trong quý 3/2023.

Đối với nguyên vật liệu đầu vào, giá của hầu hết các nguyên liệu đầu vào như quặng sắt, than cốc,… được nhận định có thể sẽ tăng lên do tâm lý tốt từ Trung Quốc - thị trường sản xuất thép lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, tốc độ tăng của giá các nguyên liệu đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất thép có thể sẽ không tăng cùng tốc độ với giá nguyên liệu đầu vào của thị trường, do đó, biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp ngành thép sẽ chỉ bị ảnh hưởng nhẹ do giá bán giảm và có thể đi ngang so với quý 2/2023.

Diễn biến giá thép HRC tại thị trường Việt Nam, EU, Hoa Kỳ và Trung Quốc trong thời gian qua. (Nguồn: KIS Vietnam, Fiinpro)

Theo KIS Vietnam, giá thép cuộn cán nóng (HRC) sẽ phục hồi trong quý 3/2023, qua đó tác động tích cực đến doanh thu và lợi nhuận của các công ty từ cuối tháng 9/2023 và trong quý 4/2023.

Đáng chú ý, vừa qua Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 5691/VPCP-CN về một số kiến nghị của Hội, Hiệp hội sản xuất và cung ứng vật liệu xây dựng gửi Bộ trưởng Bộ Xây dựng và Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải.

Trước đó, vào ngày 1/7/2023, 8 Hội, Hiệp hội là: Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, Hiệp hội Xi măng Việt Nam, Hội Bê tông Việt Nam, Hiệp hội Thép Việt Nam, Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam, Hiệp hội Kính và thủy tinh Việt Nam, Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam và Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam đã có kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ về việc tháo gỡ tắc nghẽn tiêu thụ các sản phẩm vật liệu xây dựng chủ yếu sử dụng cho các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp, bao gồm các sản phẩm thép.  

Trước kiến nghị này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính có ý kiến chỉ đạo Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và cơ quan liên quan xử lý kiến nghị của Hội, Hiệp hội về khó khăn, vướng mắc trong tiêu thụ các sản phẩm vật liệu xây dựng theo đúng quy định, trường hợp vượt thẩm quyền, đề xuất phương án xử lý, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/8/2023.

Đồng thời, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải khẩn trương thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng tại Văn bản số 5174/VPCP-CN ngày 11/7/2023. Đồng thời chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng và cơ quan liên quan xử lý kiến nghị của Hội, Hiệp hội về việc xây dựng đường dạng cầu cạn ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, báo cáo Thủ tướng trước ngày 30/8/2023.

Nhận định tổng thể về triển vọng ngành thép Việt Nam năm nay, KIS Vietnam cho rằng sản lượng tiêu thụ thép cả năm 2023 sẽ gần như đi ngang so với năm trước. Lực cầu yếu tiếp tục là rủi ro chủ chốt đối với ngành thép. Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại và các vấn đề trong nước liên quan đến lĩnh vực trái phiếu và bất động sản có thể đe dọa hơn nữa đến kết quả kinh doanh của ngành.

Từ tháng 4.2023 đến nay, giá thép xây dựng trong nước đã giảm liên tiếp 15 lần với mức giảm khoảng 3 triệu đồng/tấn. Giá thép của nhiều thương hiệu lớn đang ở mức thấp nhất kể từ cuối năm 2020.

Hiện giá thép dao động ở mức 13-14 triệu đồng/tấn. Đây là mức thấp nhất kể từ cuối năm 2020 của nhiều thương hiệu lớn như Hòa Phát, Việt Ý, Kyoei, Pomina...

Giá thép liên tục giảm do nhu cầu tiêu thụ chậm. Nguồn: ITN

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), giá thép liên tục giảm trong thời gian qua là do nhu cầu tiêu thụ chậm. Hiện các dự án dân dụng khởi công ít, dự án cao tốc không đủ tạo cú hích cho thị trường. Khối xây dựng tư nhân cũng tạm thời đang chờ đợi thêm những tín hiệu khác trước khi xuống tiền. Mặt khác, các doanh nghiệp thép trong nước còn phải cạnh tranh với thép giá rẻ của Trung Quốc khi nước này liên tục hạ giá thép xuất khẩu.

Trước thực trạng này, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, đề nghị Bộ Công thương, Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, giải quyết theo thẩm quyền về các kiến nghị của Hiệp hội, xây dựng quy định quản lý chất lượng thép sản xuất trong nước và nhập khẩu.

Theo các chuyên gia ngành thép, chỉ đạo của Chính phủ là cần thiết và hợp lý trong bối cảnh hiện nay. Tại Việt Nam, ngành thép đã áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất, trong đó có phòng vệ thuế quan (chống bán phá giá, chống trợ cấp) và phi thuế quan.

Tuy nhiên, trong bối cảnh doanh nghiệp trong nước khó khăn và phải cạnh tranh gay gắt với thép nhập khẩu, cần có thêm các biện pháp kiểm soát chất lượng thép nhập khẩu nhằm bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất chân chính trong nước. Đồng thời, các doanh nghiệp trong nước phải chủ động đổi mới công nghệ, thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường để đáp ứng yêu cầu thị trường… nhằm tăng sức cạnh tranh cho thép Việt.

Trong đó, HRC của Hòa Phát ghi nhận 291.000 tấn, cao nhất kể từ đầu năm và tăng 16% so với tháng 6/2023.

Tháng 7/2023, Tập đoàn Hòa Phát đã sản xuất 633.000 tấn thép thô, tăng 22% so với tháng 6. Sản lượng bán hàng thép xây dựng, thép cuộn cán nóng (HRC) và phôi thép đạt 555.000 tấn, tăng 3% so với tháng trước. Trong đó, HRC của Hòa Phát ghi nhận 291.000 tấn, cao nhất kể từ đầu năm và tăng 16% so với tháng 6/2023.

Sản lượng thép cuộn cán nóng trong tháng vừa qua đạt cao là nhờ nhu cầu HRC trên thị trường có tín hiệu tích cực, đặc biệt là trên thị trường xuất khẩu. Tập đoàn đã xuất khẩu thép HRC tới nhiều nước ở khu vực châu Âu, châu Á.

Với sản phẩm thép xây dựng, Hòa Phát đã bán ra 261.000 tấn, giảm 9% so với tháng 6 vừa qua, chủ yếu do sức cầu vẫn yếu và tình hình thời tiết không thuận lợi cho hoạt động xây dựng.

Bên cạnh các loại thép trên, Tập đoàn Hòa Phát còn cung cấp nhiều sản phẩm chế biến sau thép như ống thép, tôn mạ, thép dự ứng lực. Trong tháng 7, Ống thép Hòa Phát đạt sản lượng 74.000 tấn, tăng 22% so với cùng kỳ. Tôn mạ các loại ghi nhận 32.000 tấn, tăng 81% so với tháng 7/2022.

Lũy kế 7 tháng đầu năm, Tập đoàn Hòa Phát sản xuất gần 3,5 triệu tấn thép thô, giảm 30% so với cùng kỳ 2022. Sản lượng bán hàng các sản phẩm thép đạt 3,46 triệu tấn, giảm 23% so với cùng kỳ năm trước.

Sau 7 tháng, thép xây dựng Hòa Phát cung cấp cho thị trường 1,9 triệu tấn, giảm 30% so với cùng kỳ năm trước. Thép HRC ghi nhận 1,5 triệu tấn, giảm 4% so với 7 tháng đầu năm 2022.

Sản phẩm hạ nguồn HRC, ống thép Hòa Phát đạt 399.000 tấn, giảm 9% so với 7 tháng đầu 2022. Trong khi đó, tôn mạ các loại đạt 207.000 tấn, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước.

KIS nhận định ngành thép sẽ còn nhiều khó khăn trong năm 2023 trong bối cảnh sản lượng bán ra không tăng trưởng đáng kể.

Trong báo cáo mới cập nhật, Chứng khoán KIS cho biết tốc độ tăng trưởng doanh thu trong quý 2 của các doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán giảm 28% so với cùng kỳ năm trước.

Xét riêng từng doanh nghiệp, cả 9 doanh nghiệp thép hàng đầu trong ngành đều có mức tăng trưởng âm trong doanh thu. Hòa Phát (HPG) ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu âm 21% so với cùng kỳ năm trước. Tương tự, doanh thu của NKG ở mức giảm 24% trong khi HSG chứng kiến đà giảm 29%.

Điểm tích cực là doanh thu đi ngang so với quý 1 trước. Điều này có nguyên nhân bởi lực cầu thấp ở thị trường nội địa và doanh thu bán hàng tốt hơn trên thị trường quốc tế. Tăng trưởng mạnh mẽ của kênh xuất khẩu được nhìn thấy thông qua khối lượng xuất khẩu HRC với 1,1 triệu tấn, tăng 128% so với cùng kỳ năm trước và tăng gần 55% so với quý 1.

Xét về lợi nhuận, đà tăng trưởng của tổng lợi nhuận trong quý 2/2023 của 24 doanh nghiệp thép ghi nhận sụt giảm. Tổng lãi ròng đạt 498 tỷ đồng, giảm 89% so với cùng kỳ năm trước nhưng tăng nhẹ 7% so với quý 1 liền trước.

Dù vậy, gần một nửa trong số các doanh nghiệp thép niêm yết vẫn thua lỗ trong quý 2. Trong top 9 doanh nghiệp thép có doanh thu cao nhất, NKG lãi 125 tỷ đồng sau khi thua lỗ 3 quý trước trong khi HSG chỉ lãi 14 tỷ đồng. Lợi nhuận ròng của HPG thì giảm 64% so với cùng kỳ xuống còn 1.447 tỷ đồng nhưng đã phục hồi đáng kể so với quý 1.

KIS nhận thấy biên lợi nhuận gộp đã được cải thiện nhẹ trong quý 2, từ 5,5% lên 7,4% khi áp lực chi phí hàng tồn kho đã không còn. Theo ước tính, tổng lượng tồn kho (đã bao gồm dự phòng giảm giá) của các doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán cuối quý 2 có giá trị vào khoảng 61.000 tỷ đồng, giảm 7.000 tỷ so với thời điểm cuối quý 1.

Lực cầu yếu vẫn sẽ là mối lo ngại

KIS dự báo quý 3 sẽ là một quý đầy thách thức nữa đối với các doanh nghiệp sản xuất thép khi nhu cầu thị trường yếu do mùa mưa và giá bán giảm sẽ ảnh hưởng đến biên lợi nhuận. Tổng sản lượng tiêu thụ trong quý 3 có thể giảm 9% so với quý trước xuống mức 5,8 triệu tấn.

Đối với nguyên vật liệu đầu vào, KIS cho rằng giá đầu vào của các nhà sản xuất thép sẽ không tăng cùng tốc độ với giá nguyên liệu đầu vào của thị trường. Do đó, biên lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất thép sẽ bị ảnh hưởng nhẹ do giá bán giảm, song vẫn đi ngang trong quý 3 tới nhờ vào chi phí nguyên vật liệu đầu vào thấp và ổn định.

Đặc biệt, kênh xuất khẩu có thể là điểm tựa cho các nhà sản xuất thép Việt Nam trong quý 3 khi nhu cầu trong nước được dự báo sẽ chững lại. KIS dự báo giá HRC phục hồi trong quý 3 sẽ tác động tích cực đến doanh thu và lợi nhuận của các công ty từ cuối tháng 9 và trong cả quý 4 năm nay.

KIS nhận định nghành thép sẽ còn nhiều khó khăn trong năm 2023 trong bối cảnh sản lượng bán ra không tăng trưởng đáng kể, cản trở doanh số bán hàng của thị trường. Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại và các vấn đề trong nước liên quan đến lĩnh vực trái phiếu và bất động sản có thể đe dọa hơn nữa đến kết quả kinh doanh của ngành và lực cầu yếu vẫn sẽ là mối lo ngại trong năm nay.